Το ΕΔΔΑ με την απόφασή του Sandor Varga κ.α. κατά Ουγγαρίας της 17.06.2021 (αριθ. προσφ. 39734/15, 35530/16 και 26804/18) έκρινε ότι η μη πρόβλεψη από την εθνική νομοθεσία δυνατότητας υφ’ όρον απόλυσης της ποινής της ισόβιας κάθειρξης ακόμα και μετά από 40 χρόνια έκτισης ποινής, δεν είναι συμβατή με την έννοια του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ.

Στην συγκεκριμένη περίπτωση οι προσφεύγοντες, τέσσερις Ούγγροι υπήκοοι, οι Sándor Varga, Á.K., I.K. και ο Henrik Rostás είχαν καταδικαστεί για ειδεχθή εγκλήματα σε ποινή ισόβιας κάθειρξης χωρίς δυνατότητα αποφυλάκισης και αναστολής. Συγκεκριμένα ο πρώτος είχε καταδικαστεί για εκ προθέσεως ανθρωποκτονία τεσσάρων ατόμων και για μια σειρά από ένοπλες ληστείες που διαπράχθηκαν στο πλαίσιο εγκληματικής οργάνωσης, οι δε δεύτερος και τρίτος για εκ προθέσεως ανθρωποκτονία έξι ατόμων, συμπεριλαμβανομένου ενός παιδιού 4,5 ετών, ανθρωποκτονία με μεγάλη σκληρότητα και με ρατσιστικά κίνητρα και μάλιστα εντός του πλαισίου εγκληματικής οργάνωσης καθώς και για μια σειρά σχετικών εγκλημάτων (ένοπλες ληστείες και αδικήματα σχετικά με πυροβόλα όπλα). Τέλος ο τέταρτος είχε καταδικαστεί για απόπειρα ανθρωποκτονίας πολλών ανθρώπων, που  διαπράχθηκε με ιδιαίτερη σκληρότητα καθώς και για ληστείες και επιθέσεις.

Στην έννομη τάξη της Ουγγαρίας η ισόβια κάθειρξη χωρίς τη δυνατότητα αποφυλάκισης ή αναστολής προβλέπεται ρητά από τον Νόμο αποτελώντας μέρος της συνταγματικής έννομης τάξης της. Η Κυβέρνηση αρχικά ισχυρίστηκε ότι δεν είχαν εξαντληθεί τα εγχώρια ένδικα μέσα καθόσον η προσφυγή στο Συνταγματικό Δικαστήριο παρείχε αποτελεσματική λύση στους προσφεύγοντες οι οποίοι δικαιούνταν να αμφισβητήσουν είτε τη συνταγματικότητα των τελικών δικαστικών αποφάσεων είτε την υποκείμενη νομική διάταξη. Το ΕΔΔΑ απέρριψε αυτόν τον ισχυρισμό αναφέροντας ότι ουσιαστικώς δικαίωμα για την υποβολή συνταγματικής καταγγελίας είναι δυνατό μόνο σε περιπτώσεις στις οποίες ένα άτομο θεωρεί ότι μια διάταξη νόμου ή μια δικαστική απόφαση είναι ασυμβίβαστη με μια νομική διάταξη του θεμελιώδους νόμου και όχι όταν οι διατάξεις αυτές είναι μέρος της ίδιας της συνταγματικής έννομης τάξης όπως συνέβη στην παρούσα περίπτωση.

Παράλληλα απέρριψε και τις αιτιάσεις της κυβέρνησης ότι η προσφυγή ήταν εκπρόθεσμη. Ειδικότερα ανέφερε ότι η εξάμηνη περίοδος εντός της οποίας πρέπει να ασκηθεί η προσφυγή σε αυτό ξεκινά μεν από την ημερομηνία έκδοσης της αμετάκλητης απόφασης στο πλαίσιο της διαδικασίας εξάντλησης των εγχώριων ένδικων μέσων πλην όμως σημείωσε πως στις συνεχιζόμενες καταστάσεις όπως είναι αυτές της διαρκούς παραβίασης η προθεσμία αρχίζει εκ νέου με κάθε νέα παραβίαση ενώ λήγει έξι μήνες από την παύση της συνεχιζόμενης αυτής κατάσταση. Έτσι κήρυξε τελικώς παραδεκτές τις προσφυγές και τις εξέτασε στην ουσία τους.

Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι το γεγονός ότι τυχόν αποφυλάκισή των δεύτερου και τρίτου των προσφευγόντων μπορούσε να επανεξεταστεί μέσω της διαδικασίας της υποχρεωτικής χάριτος εάν είχαν εκτίσει 40 χρόνια από τις ισόβιες ποινές τους δε συνιστά μείωση των ισόβιων ποινών που τους είχαν επιβληθεί, λογιζόμενη ως υφ’ όρον απόλυση. Με αυτές τις σκέψεις σε συνδυασμό με την έλλειψη επαρκών διαδικαστικών εγγυσήσεων στο δεύτερο μέρος της διαδικασίας το Δικαστήριο διαπίστωσε παραβίαση του Άρθρου 3 της ΕΣΔΑ υπό την έννοια ότι η μη δυνατότητα μείωσης της ισόβιας κάθειρξης στην πράξη συνιστούσε εξευτελιστική μεταχείριση, εμμένοντας στην πάγια νομολογία του

Για να δείτε την απόφαση ακολουθήστε τον κατώτερω σύνδεσμο https://hudoc.echr.coe.int/eng#{%22languageisocode%22:[%22ENG%22],%22documentcollectionid2%22:[%22JUDGMENTS%22],%22itemid%22:[%22001-210407%22]}